Zikavirus

Zikavirus infectie is een ziekte die door het zika virus (ZIKV) wordt veroorzaakt. Dit virus wordt door muggen overgebracht.

Wat zijn de symptomen van het zikavirus?

De incubatieperiode (tijd tussen de besmetting en de eerste klachten) is niet exact bekend maar wordt geschat tussen de 3 en 12 dagen. De meeste mensen herstellen volledig zonder ernstige problemen. In de meeste gevallen (ca. 75%) verloopt een zikavirus infectie zonder, of met slechts heel milde ziekte verschijnselen. Ontstaat er wel een duidelijk ziektebeeld, dan zijn er een of meer van de volgende klachten: acute koorts, conjunctivitis (“ontstoken oog”), hoofdpijn, gevoelloosheid, spier- en gewrichtspijn vooral van handen en voeten, – huiduitslag. Pijn achter de ogen, misselijkheid, braken en diarree kunnen ook voorkomen.

Waar komt ZIKV op dit moment voor?

Zikavirus komt voor in grote delen van Midden- en Zuid-Amerika en het Caribisch gebied, en in sommige landen in Zuid-Oost Azië en Afrika. De uitbraak in 2015 en 2016 waarbij veel nieuwe gevallen gemeld werden is voorbij, maar het virus wordt nog steeds overgedragen door muggen in de betreffende gebieden. Het risico op een infectie met het zikavirus in Zuid- en Midden – Amerika en de Cariben is sterk afgenomen en is nu vergelijkbaar met de gebieden in Afrika en Azië waar zikavirus al jaren endemisch is. De situatie kan wijzigen: zie voor actuele informatie de informatiepagina’s van het RIVM.

Hoe raak je besmet met het zikavirus?

ZIKV wordt overgebracht door muggen van de familie Aedes. Dit zijn dezelfde muggen die ook ziekten als Dengue en Chikungunya overbrengen. Deze muskieten raken besmet met het zikavirus als zij apen of mensen steken die besmet zijn met het virus en brengen het dan – door te steken – over naar anderen. Deze muskieten komen zeker ook voor in verstedelijkte gebieden en zijn vooral overdag actief (en niet ’s nachts zoals de malariamuskiet). ZIKV wordt niet overgebracht door sociaal contact, handen geven, hoesten en niezen, toiletten, voedsel, en voorwerpen of oppervlakken.

Het zikavirus kan wel soms via seksueel contact worden overgedragen. De kans om zo besmet te raken met het zikavirus wordt echter als heel klein ingeschat. Omdat het risico op besmetting met het zikavirus door muggen sterk is afgenomen, is de kans op seksuele overdracht ook veel kleiner geworden.

Zikavirus en zwangerschap

In landen waar de mug die zikavirus overbrengt voorkomt, kunnen zwangere vrouwen en vrouwen met een zwangerschapswens besmet raken met dit virus. De kans op besmetting is klein, maar als je besmet raakt kunnen de gevolgen voor de baby ernstig zijn. Uit onderzoek blijkt dat 6% van de baby’s van besmette moeders aangeboren afwijkingen kreeg, zoals microcefalie (dit is een ernstige aanlegstoornis van de hersenen van de foetus).

Bij reizen naar ZIKV-gebieden is de kans op infectie met het virus klein. Aan zwangere vrouwen en vrouwen met een zwangerschapswens wordt niet langer afgeraden om naar deze gebieden te reizen. Omdat er wel een risico blijft bestaan worden preventieve adviezen aanbevolen (zie verder). De overweging om het risico wel of niet te lopen wordt door betrokkene zelf gemaakt.

Door het RIVM en het LCR wordt geadviseerd om deze afweging in overleg met een reizigersadviseur of behandelend arts te maken. Door een condoom te gebruiken kan het risico op seksuele overdracht van het virus verder beperkt worden. Reizen naar gebieden waar een actuele uitbraak van zikavirus gaande is worden voor alle zwangeren afgeraden.

Voor vrouwen met een zwangerschapswens wordt aangeraden om na een reis naar een gebied met een actuele uitbraak de zwangerschap een maand uit te stellen. Het Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering houdt per land bij waar mensen een verhoogd risico lopen op besmetting met het zikavirus.

Hoe voorkom je een zikavirus infectie?

De bescherming tegen besmetting met zikavirus komt in hoofdzaak neer op het voorkómen van muskietenbeten Dit zijn de richtlijnen:

Algemeen: met name overdag goede antimuggenmaatregelen toepassen:
- Kleding: zoveel mogelijk lange kleding dragen (lange mouwen, lange broek, sokken, dichte schoenen);
- DEET (Muggenmelk): Overdag zorgvuldig en volgens voorschrift de muggenmelk (DEET) toepassen:
  - Voldoende DEET op alle onbedekte huiddelen aanbrengen;
  - Het wordt aangeraden om producten met een DEET-percentage van 30-50% te gebruiken (jonge kinderen en zwangeren wordt aangeraden om DEET met een percentage van minder dan 30% te gebruiken);
  - DEET 30% mag maximaal 4 keer per dag worden aangebracht, DEET 31-40% maximaal 3 keer per dag, en DEET 41-50% maximaal 2 keer per dag;
- Hotelkamer: De hotelkamer muggenvrij houden (ramen gesloten houden of met goede horren eventueel open, airconditioning gebruiken om de kamer koel te houden en luchtcirculatie te bevorderen);
- Overnachten: Slaap onder een (geïmpregneerde) klamboe als muggen niet buiten het slaapverblijf gehouden kunnen worden;
- Ziekte na terugkeer: Bij koortsende ziekte in de twee weken na verblijf op een ZIKV bestemming altijd een arts raadplegen.

Zwangeren: voor vrouwen die zwanger zijn is het advies voor bestemmingen waar zikavirus voorkomt als volgt:
- Als u als zwangere toch naar Zika gebieden reist dan zijn er de volgende adviezen:
  - Alle bovengenoemde maatregelen strikt opvolgen;
  - DEET tot 30% mag gedurende de gehele zwangerschap worden gebruikt, liefst niet meer of langer dan nodig voor een goede bescherming;
Seksuele overdracht (bij zwangerschapswens): Om overdracht van het virus via seksueel contact tegen te gaan kan overwogen worden om tijdens de reis en in de 2 maanden na de reis een condoom te gebruiken bij seks met een partner die in zikagebied is geweest.

Lees meer over insectenwerende maatregelen of koop DEET in onze Travelshop.

Ben je van plan om naar Midden-, Zuid-Amerika of het Caribisch gebied te reizen?

Als je naar Midden-, Zuid-Amerika of het Caribisch gebied op reis gaat moet je naast Zika ook rekening houden met de volgende veelvoorkomende ziektebeelden.

Ben je van plan om naar Midden-, Zuid-Amerika of het Caribisch gebied te reizen? Dan kun je bij ons terecht voor alle benodigde vaccinaties en preventieve medicijnen. Plan hier online een afspraak in.